etc.: 86 YIL ÖNCE BUGÜN, “RESSAM-I HAZRET-İ ŞEHRİYARİ” FAUSTO ZONARO 75 YAŞINDA SAN REMO’DA VEFAT ETMİŞTİ.

TARİHTEN BUGÜNE DÜŞEN NOTLAR:

19 TEMMUZ 1929;

86 YIL ÖNCE BUGÜN,

“RESSAM-I HAZRET-İ ŞEHRİYAR”

FAUSTO ZONARO

75 YAŞINDA SAN REMO’DA

VEFAT ETMİŞTİ.

Kendi Portresi

İmzası

18 Eylül 1854’de İtalya’da Padova eyaletine bağlı Masi kasabasında doğan Fausto Zonara, gençliğinde duvar ve bina yapımı işlerinde çalıştı ve aranılan bir usta oldu. Bu işten sıkılınca ressamlığa merak sardı, özellikle kiliselerde fresk yenileme gibi sanatını gösterebileceği işlerde çalışmıştı.

Zonaro, daha sonra kendisinden resim dersi almak isteyen Elisabetta Pante ile tanışmış ve ona aşık olmuştu. Edmondo de Amicis’in “Costantinopoli” ve Théophile Gautier’in “Constantinople” adlı kitaplarını okuyan Fausto Zonaro ve Elisa, İstanbul’a gidip, orada yaşamak ve sanat hayatlarını orada sürdürme isteği duymuşlar, girişken bir genç kız olan Elisa, Fausto’dan önce, Doğu’yu tanımak ve kendilerine daha güvenli bir çevre hazırlamak üzere İstanbul’a gelmişti. Fausto da iki ay sonra 5 Kasım 1891 günü Napoli’den yola çıkmıştı.

Bir yandan İtalyanca ve resim dersleri veren Elisa, Fausto’ya her bakımdan destek olmuş, çift 1892’de, İstanbul’da St. Esprit Kilisesi’nde evlenmişlerdi. Evlendikten sonra Taksim civarlarında Ayazpaşa Mezarlığı ile Ayazpaşa arasında “Ömer Efendi” isimli birine ait ahşap bir evde 34 lira kira ile yaşamaya başlamışlar 1893’te, ilk çocukları Faustone dünyaya gelmişti. Daha sonra Maria, Faustino, Jolanda ve Mafalda ile beraber beş çocukları olmuş, bunlardan Maria bebek yaşta ölmüş ve İstanbul’da toprağa verilmişti.

Ağ çeken balıkçılar

Suluboya tabloları beğeni toplayan Zonaro, bir gün Teşrifat Nazırı Münir Paşa tarafından Yıldız Sarayı'na davet edilmiş ve burada Osman Hamdi Bey ile tanışmıştı. Daha sonra Münir Paşa’nın eşine resim dersi vermeye başlamış ve Zonaro çifti İstanbul’da sanata yakın çevrelerde iyice tanınmıştı. Zonaro, Münir Paşa’ya eserlerini Sultan II. Abdülhamit’e göstermek istediğini belirtmiş ve bu isteği yerine getirilmiş, Sultan II. Abdülhamit, Zonaro’nın suluboya tablolarını beğenmişti.

Fausto Zonaro, 1896 yılında bir gün Galata Köprüsü üzerinde geçit yapmakta olan Ertuğrul Süvari Alayı'nı görmüş ve bu gösteriyi çok beğenmişti; her cuma günü buraya gelerek geçidi izlemiş ve sonunda bu töreni resmeden ayrıntılı bir tablo yapmıştı.

Galata Köprüsü’nde Ertuğrul Alayı (1)
Çok beğendiği için Sultan Abdülhamit tarafından Fransız elçisine hediye edilen, ancak şu an nerede olduğu bilinmeyen ilk tablo. II. Abdülhamit Zonaro’dan bu tablonun aynısını tekrar yapmasını istemiş ancak ilk resimdeki çıplak ayaklı çocuğu ve fakir giysili insanları değiştirmesini talep etmişti.

Sultan II. Abdülhamit’in isteği üzerine ikinci kez yapılan Galata Köprüsü’nde Ertuğrul Alayı; Tablo Dolmabahçe Sarayındadır.

Bu sırada Abdülhamit’e yazdığı bir mektupta “köprü üzerinde yapılan gösterilerde ellerde taşınan afişlerdeki Sultan II. Abdülhamit resminin gerçeği yansıtmadığını, halkın doğru yapılmış bir portreyle Abdülhamit’i tanıması gerektiğine inandığını” yazmıştı. Yaptığı tabloyu Münir Paşa ve Sultan II. Abdülhamit çok beğenmiş ve Zonaro Mecidiye Nişanı’na layık görülmüştü. Ayrıca bununla birlikte, “Ressam-ı Hazret-i Şehriyar”, yani “Saray Ressamlığı” ünvanlığına layık görülmüştü.

1905 yılında Sultan II. Abdülhamit, ressamdan İstanbul’un Fethi’ni tasvir eden tablolar yapmasını istemişti.

Kızkulesi

Üsküdar’dan Sarayburnu

Salacak

Zonaro’nun bu tabloları da çok beğenilmiş ve maaşına zam yapılmıştı. Ayrıca yapmış olduğu tablolarını sergilemek amacıyla taleb ettiği büyükçe bir mekan, Saray tarafından kabul edilmiş ve Beşiktaş Akaretler’deki 50 numaralı köşe daire kendisine tahsis edilmişti.

Fausto Zonaro’nun Beşiktaş Akaretlerde oturduğu 50 numaralı köşe dairenin
dünü, bugünü...

1909’da Sultan ll. Abdülhamid, Şii Mezhebi lideri imam Razık Han’a armağan etmek üzere Fausto Zonaro’ya büyük boyutlu bir tablo sipariş etmişti.

Kerbela olayını anmak için Muharrem ayının 10. günü yapılan dini töreni betimleyecek olan bu eser “10 Muharrem” ya da “Aşura” adıyla anılmaktadır.

Sultanın tahttan indirilmesi üzerine çerçevesi dahi Yıldız Sarayı’nda yapılmış olan tablo yerine ulaştırılamayınca ressam eserini, yakın dostu Enver Bey aracılığıyla İttihat ve Terakki Komitesi’ne satmak istemiş; ancak ödenek olmadığından tablo satın alınmamıştı. Ressamın elinde kalan tablo bu nedenle İtalya’ya sanatçı ile birlikte gitmiş, 2001 yılına kadar Milano, San Remo, Cantu, Floransa ve Londra arasında el değiştiren tablo 2001 yılında bir Türk Koleksiyoner olan Erol Makzume tarafından satın alınarak Türkiye’ye dönmüştü. 140 x 252 cm boyutlarındaki tuval üzerine yağlı boya ile yapılmış olan tablo bugün koleksiyonerin “uzun süreli ödünç” vermesi sayesinde İstanbul Modern Müzesi’nde sergilenmektedir.

Fausto Zonaro’nun dini temalı bir başka tablosu da
“Haykıran Rufai Dervişleri” adlı tablosudur.

Zonaro’nun bu tabloyu yapabilmek için birçok tekkeyi gezdiği ve zikir törenlerine katıldığı ifade edilir. Tablo Zonaro’nun, ışığı ve karanlığı resmetmede en başarılı olduğu çalışmaları arasında sayılmaktadır.

Eserin ortasında yer alan figürün ressamın kendisi olduğuna dair söylenceler de mevcuttur.

Rufai Dervişleri
Tuval üzerine yağlıboya / 40 x 67 cm

31 Mart Ayaklanması’ndan sonra Sultan II. Abdülhamit devrilmiş ve kadroları tasfiye edilmeye başlanmıştı. Zonaro’ya da Ekim 1909’da saray ressamlığı ünvanının kaldırıldığı bildirilmiş ve maaşı kesilmişti. Zonaro bunun üzerine önce resimlerini 46 sandığa koyarak anlaştığı bir gemi şirketi ile Napoli Limanına ve oradan da aktarmayla Roma’ya göndermişti. Napoli Limanında 12 gün süre ile bekletilen tabloların bir çoğu kötü hava koşulları nedeniyle zarar görmüştü. Fausto Zonaro, 20 Mart 1910’da ailesiyle birlikte İstanbul’u çok sevmesine ve burada yaşamak istemesine rağmen, Orient Ekspres ile İstanbul’u terk etmek zorunda kalmıştı.