TARİHTEN BUGÜNE DÜŞEN NOTLAR:
29 ARALIK 1825
190 YIL ÖNCE BUGÜN,
NAPOLYON’UN RESMİ RESSAMI DİYE DE TANINAN, NEOKLASİK DÖNEMİN ÖNEMLİ FRANSIZ RESSAMLARINDAN
JACQUES-LOUİS DAVID
77 YAŞINDA BRÜKSEL’DE
VEFAT ETMİŞTİ.
NAPOLYON’UN RESMİ RESSAMI DİYE DE TANINAN, NEOKLASİK DÖNEMİN ÖNEMLİ FRANSIZ RESSAMLARINDAN
JACQUES-LOUİS DAVID
77 YAŞINDA BRÜKSEL’DE
VEFAT ETMİŞTİ.
 |
| Öz Portre, Jacques-Louis David, 1794 Louvre Müzesi Koleksiyonu |
30 Ağustos 1748’de doğan Jacques-Louis David, Neoklasik akımda 1780’lerde Rokoko tarzında, Venedik renkleriyle yaptığı tarihsel resimleriyle tanınmış, Fransız sanatının 19. yüzyıldaki temsilcisi olmuştu.
Yakın dostu ve Fransız Devrimi’nin liderlerinden, hukukçu ve politikacı Maximilien François Marie Isidore de Robespierre (1758 - 1794) ile, Fransız Devrimi’nin aktif bir destekçisi olmuş, Robespierre’in devrilmesi sonucu hapse de girmişti.
Le Sacre de Napoléon (Napolyon’un taç giyme töreni), ressamın 1805-1807 yılları arasında yaptığı en çok bilinen ve 1808 de ilk kez sergilenen tablosudur. Şu an Louvre Müzesi koleksiyonu içerisinde yer alan bu büyük boyutlu tablonun bir kopyası da Versay Sarayı’ndadır.
 |
| Le Sacre de Napoléon 629 x 979 cm Louvre Müzesi Koleksiyonu |
 |
| Versay Sarayı’ndaki kopyası |
adlandırılmış olsa da, aslında Notre Dame Katedrali’nde düzenlenen ve 2 Aralık 1804 tarihli bu taç giyme törenini işleyen tabloda Napolyon, eşi Joséphine de Beaharnais’e taç giydirmektedir.
Tabloda, I. Napolyon’un ve Joséphine de Beaharnais’in yanısıra, Napolyon’un annesi Maria Letizia Ramolino, ağabeyi Joseph Bonaparte, küçük kardeşi Louis Bonaparte, Louis Bonaparte ve Joséphine’in kız kardeşi Hortense de Beauharnais’in oğulları genç Napoléon-Charles, Napolyon’un kızkardeşleri Elisa, Pauline ve Caroline, ikinci konsül Jean-Jacques-Regis de Cambacérès, üçüncü konsül Charles-François Lebrun, Savaş Bakanı ve Napolyon’un Kurmay Başkanı Louis-Alexandre Berthier, Dışişleri Bakanı Talleyrand, kız kardeşi Caroline'in eşi ve Napoli Kralı Jochim Murat, Papa VII. Pius gibi şahısların yanısıra bir de Osmanlı Devlet adamı vardı.
Tabloda arka sıralarda sarığı ile dikkat çeken bu kişi, kinciliği ve acımazsızlığı ile isim yapmış, ulema sınıfından bir devlet adamı olan, III. Selim döneminde önce 1802’de başmühasip payesi ile, Paris Büyükelçisi Mehmet Said Galip Paşa’nın yanına orta elçi olarak atanmış, daha sonra da 1803-1806 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin Paris elçiliği görevini yürütmüş olan,
Mehmed Sait Halet Efendi’dir (1760-1823).
Mehmed Sait Halet Efendi 1806’da Paris Büyükelçilik görevinin bitiminde İstanbul’a dönmüş, Kabakçı Mustafa İsyanı ve Alemdar Olayı sonrasında Sultan II. Mahmut, Halet Efendi’nin Bağdat’taki başarılı görevinden haberdar olmuş ve 1811’de onu tekrar rikab-ı humayun kethudası yaparak kendi maiyetine almış ve gizli yazışmalarla görevlendirmiş, 1815’de de padişahın başkatibi sıfatını almış ve büyük bir nüfuz kazanmıştı. 1823’e kadar sürdürdüğü bu görevi sırasında, II. Mahmut’un kendisine zararlı bulması üzerine Konya’ya sürülmüş ve ardından da başı kestirilerek öldürülmüştü.
 |
| Sokrates'in ölümü, Jacques-Louis David, 1787 129.5 x 196.2 cm New York, Metropolitan Sanat Müzesi Koleksiyonu Jacques-Louis David’in çok bilinen tablolarından birisi de 1787 yılında yapmış olduğu Sokrates’in Ölümü adlı yağlı boya tablosudur.  |
Atina’lılara karşı düşüncelerini açıkça ifade etmesi ve gençlerin ahlakını bozduğu gerekçesi ile sürgüne ya da baldıran zehiri içerek kendini öldürmeye makhum edilen Sokrates, ölümü tercih etmişti. Tabloda sanatçı, bir yatağın üzerinde oturan Sokrates’i, yatağın ucunda keder içinde oturan yaşdaşı, öğrencisi ve yakın dostu Kriton’u, Sokrates’in dizini tutan Platon’u, kırmızı elbiseli ve baldıran zehiri dolu kupayı Sokrates’e utanç içerisinde yüzünü kapatarak uzatan bir öğrencisini (müridi) bir arada tasvir etmişti. Sokrates göğü işaret eden eliyle, adeta bu haksızlığın tanrılar katında hesabının sorulacağını işaret etmektedir.
 |
| Sokrates'in Ölümü, Mark Antokolsky, 1875 Rusya |
Sokrates’in öldürülmesi 19. yüzyılda daha birçok sanatçı tarafından da işlenmiş popüler bir temadır.
 |
| Sokrates’in Ölümü, Giambettino Cignaroli (İtalyan), 1759 |
 |
| Sokrates’in Ölümü, Jacques-Philip-Joseph de Saint-Quentin (Fransız) 1738 Paris, École Nationale Supérieure des Beaux-Arts Koleksiyonu |
 |
Sokrates’in Ölümü, Jean-François Pierre Peyron (Fransız), 1787
Kopenhag, National Gallery of Denmark Koleksiyonu |
Jacques-Louis David’in yine çok tanınan tablolarından birisi de 19. yüzyılın önde gelen edebiyat ve siyaset çevrelerinin ilgisini çekmiş, Paris sosyetesinden varlıklı Madam Récamier’in (Juliette Récamier / Jeanne-Françoise Julie Adélaïde Récamier) portresidir. Neoklasik giysiler ve “à la Titus” tarzı kısa ve kıvırcık saç modeli ile resimlediği Madam Récamier’in portresine 1800’de başlayan ressam tabloyu 1802’de bitirebilmişti.
 |
| La Grande Odalisque, Jean Auguste Dominique Ingres, 1814 Tuval üzerine yağlı boya, 88,9 x 162,56 Louvre Müzesi Koleksiyonu |
Tablo’nun kompozisyonu daha sonra 1814’te Ingres’in yaptığı “La Grande Odalisque” Büyük Odalık tablosuna da ilham kaynağı olmuştu.
 | ||
| Madam Recamier, Jacques-Louis David, 1800-1802 Tuval üzerine yağlı boya, 174 x 224 cm. Louvre Müzesi Koleksiyonu Madam Recamier portresi, daha sonra 1949’da ünlü Belçika’lı Sürrealist ressam René Magritte tarafından da biraz hicvedilerek tekrar resmedilmişti.
|
Rene Magritte resmetmekle kalmamış, aynı tabloyu, bronzdan 1967 yılında heykel olarak da yapmıştı.
 |
| Madame Récamier, René Magritte, 1967 Bronz kanape ve tabut. Teksas, Houston Menil Koleksiyonu |
Jacques-Louis David’in başyapıtlarından biri sayılan bir başka tablosu ise, çok yakın arkadaşı olan, Fransız Devrimi’nin Robespiere ile birlikte en önemli düşünce ve eylem adamlarından birisi ve radikal tutumu ile tanınan Fransız bilim adamı ve hekimi
Jean-Paul Marat’ın 13 Temmuz 1793’de Charlotte Corday adlı Jironden* sempatizanı bir kadın tarafından evinde küvetinin içerisinde bıçaklanarak öldürülmesi ertesinde yaptığı “Marat’ın ölümü” adlı tablosudur.
*Jironden: isimlerini Bordeaux kentini de içine alan “Gironde” bölgesinden almış olan, Fransız devrimi sırasında krala yakın durmuş ve mecliste burjuvazinin sesi olarak yer almış, parti olmasa da bir parti kadar iyi organize olmuş bir örgüttü.
 |
“Marat'ın Zaferi”, Jean-Paul Marat, 13 Nisan 1793 tarihinde Jirondenler tarafından Devrim Mahkemesi’ne verilmiş, ancak ertesi gün beraat etmişti. Onu karşılamaya gelen halk ona defneden yapılmış bir taç giydirmiş ve omuzlarına alarak taşımıştı.
(Anonim gravür, 1793)
|
 |
| Jean-Paul Marat |
Bir gün öncesinde evinde ziyaret ettiği arkadaşının ertesi gün öldürülmesi sanatçıyı çok etkilemiş ve yakın arkadaşının ölümünü belgelemek ve bunu ölümsüzleştirmek istemişti.
 |
| Marat’ın ölümü, Jacques-Louis David, 1793 165 x 128 cm Brüksel, Belçika Kraliyet Güzel Sanatlar Müzesi Koleksiyonu |
Tablo’da, Fransız Devrimi sırasında polisten kaçarken saklandığı kanalizasyonlarda bir çeşit deri hastalığı kaptığı için evinde su dolu bir küvetin içerisinde yatarak kendisini rahatlatmaya çalışan ve yazılarını yazan Marat, bıçaklandığı banyo küvetinin içerisinde yazıları ve yazı takımı ile bir arada betimlenmiştir.
Tabloda Marat’ı öldüren suç aleti bıçak, Marat’ın yere düşmüş ve en büyük silahı olan elindeki tüy kalemle neredeyse yanyana resmedilmişti. Yazı tahtasının üzerinde kalan elinde ise Corday’ın eve girmek için kullandığı not durmaktaydı. Notta;
“Benim büyük umutsuzluğum, sizin hayırseverliğinize ulaşmama vesile olacaktır”
yazmaktaydı.
Yazı masasının üzerinde Marat’ın yazmakta olduğu yarım kalan notta ise;
“Bu çek, kocası bu ülkeyi savunurken ölmüş beş çocuk annesi kadına verilecektir.”
yazıyordu.
Normandiya’lı Marie Anne Charlotte Corday adlı kadın, elinde önemli kanıtlar ve bir liste olduğunu, bunları Marat’a vermesi gerektiğini söyleyerek evine gelmişti. Marat, eşinin itiraz etmesine rağmen kadını banyosunda kabul etmiş, konuşmuş, sonrasında da Corday elbisesinin altına sakladığı bir bıçağı Marat’ın göğsüne saplamıştı. Ölümcül yarasına rağmen karısına seslenmesine rağmen, ona sesini duyuramamış ve kısa sürede kan kaybından küvetin içerisinde ölmüştü.
 |
| Marie Anne Charlotte Corday (1768-1793) |
Marie Anne Charlotte Corday,
Marat'ın ölümünden 4 gün sonra,
17 Temmuz 1793’te, giyotinle idam edilmişti.
Marat'ın ölümünden 4 gün sonra,
17 Temmuz 1793’te, giyotinle idam edilmişti.
 |
| Corday'i yargılanırken gösteren karikatür, James Gillray, 1793 |
Marat’ın ölümünü, Fransız ressam Paul-Jacques-Aimé Baudry de 1861’de, hemen hemen aynı kompozisyonla, ancak tek farkla, tabloya Corday’i de ekleyerek resmetmişti.
 |
| Paul Jacques Aimé Baudry, “Marat’ın ölümünden sonra Charlotte Corday”, 1861 Nantes Güzel Sanatlar Müzesi Koleksiyonu |
Elbette, Napolyon’un resmi ressamı olarak Jacques-Louis David’in Napolyon için yapmış olduğu tabloları unutmamak gerek.
 |
| Napolyon Tuileries Sarayında, çalışma odasında, Jacques-Louis David, 1812 Tuval üzerine yağlı boya, 203.9 x 125.1 cm Washington D.C. National Gallery of Art Koleksiyonu (Tablonun ikinci versiyonu, 1979’dan beri Versay Sarayı Koleksiyonundadır.) |
Jacques-Louis David’in en ünlü Napolyon tablosu da elbette 5 adet kopyası ile
Mayıs 1800’de Alplerde Saint-Bernard geçidini geçen Napolyon’u at üzerinde betimlediği
“Napoleon Crossing the Alps”
tablosudur.
Napolyon sanatçıya, aynı tablodan bir adet Saint Cloud Şatosu için, bir adet XIV. Louis tarafından savaş gazileri için yaptırılan Les Invalides kompleksi için, bir adet de Milano’daki Cisalpine Cumhuriyet Sarayı için yapmasını emretmişti. Beşincisi ise ölümüne kadar sanatçının atölyesinde kalmıştı.
 |
| Alpleri geçen Napolyon (1), Jacques-Louis David, 1801 Tuval üzerine yağlı boya, 261 x 221 cm Malmaison Şatosu Müzesi Koleksiyonu |
 |
| Malmaison Şatosu |
 |
| Alpleri geçen Napolyon (2), Jacques-Louis David, 1801 Tuval üzerine yağlı boya, 260 x 226 cm Berlin Charlottenburg Sarayı |
 |
| Charlottenburg Sarayı |
 |
| Alpleri geçen Napolyon (3), Jacques-Louis David, 1802 Tuval üzerine yağlı boya, 272 x 232 cm Versay Sarayı Koleksiyonu |
 |
| Versay Sarayı |
 |
| Alpleri geçen Napolyon (4), Jacques-Louis David, 1803 Tuval üzerine yağlı boya, 264 x 232 cm Viyana, Belvedere Galerisi Koleksiyonu |
 |
| Belvedere Sarayı |
 |
| Alpleri geçen Napolyon(5), Jacques-Louis David Tuval üzerine yağlı boya, 267 x 230 cm Versay Sarayı Koleksiyonu |
 |
| Versay Sarayı |
 |
| Sanatçının öldükten sonra alınmış maskı |
Belçika’da sürgündeki Jacques-Louis David, Brüksel’de tiyatro çıkışında bir atlı arabanın çarpması sonucu ağır yaralanmış ve sonrasında ölmüştü. Cenazesi Fransa’ya getirilmesine izin verilmediği için Brüksel Mezarlığına defnedilmiş, kalbi ise Paris Père Lachaise mezarlığına gömülmüştü.
3 yorum:
TEşekkürler
emeginiz icin tesekkkurler
Yorum Gönder