TARİHTEN BUGÜNE DÜŞEN NOTLAR: 19 AĞUSTOS 1978;

37 YIL ÖNCE BUGÜN,

İSTANBUL KARAGÜMRÜK, EDİRNEKAPI’DAKİ KARİYE (CHORA MANASTIRI) MÜZESİNE SABAHA KARŞI 01.30 SIRALARINDA GİREN 3 SİLAHLI SOYGUNCU, MÜZE BEKÇİSİNİ BAĞLAYARAK ETKİSİZ HALE GETİRDİKTEN SONRA, VİTRİNLERDE SERGİLENMEKTE OLAN 25 İKONADAN 21 TANESİNİ ÇALARAK KAYIPLARA KARIŞMIŞLARDI.

Guillaume Berggren (1835-1920) fotoğrafında Chora Manastırı (Kariye Camii) dış görünüşü

Chora Manastırı 1900’ler

Pascal Sebah Joaillier (1823-1886) fotoğrafında Chora Manastırı (Kariye Camii) içi.

Kariye Müzesi’nin (Chora Manastırının) Chora, “açık arazi, kent dışı” anlamına geldiği için İstanbul Kent Surlarının tamamlandığı 422 tarihinden önce inşaa edildiği düşünülmektedir.

İstanbul’un Osmanlıların eline geçmesinden sonra Sadrazam Atik Ali Paşa tarafından 1511 yılında camiye çevrilen Kariye Camii’ni 18. Yüzyılda Kızlarağası Beşir Ağa onartmış, 1876 yılında mozaikler temizlenerek, üstleri badanayla örtülmüştü. 1903-1906 yılları arasında Rus Arkeoloji Enstitüsü yapıyı onarmış, 1948-59 yıllarında ise bu kez Amerikan Bizans Enstitüsü tarafından tekrar onarılarak müze haline getirilmişti. Kariye Müzesi ve çevresi en son olarak 1978-89 ılları arasında Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından onarılmış, onarım sürerken de çoğunluğu Ayasofya’dan getirilen ikonaların yer aldığı bir sergi açılmıştı. İşte hırsızların çalmış olduğu 21 ikona da bu sergiden çıkarılmıştı.

Söz konusu ikonalar ile ilgili olarak bu güne kadar ne yazık ki bir ize rastlanmadığı gibi, soygun sonrası çalınan ikonalar ile ilgili olarak soruşturma sürerken,Ayasofya Müdürü Hadi Altay’ın yapmış olduğu garip açıklamalar da Türkiye’de Sanat eserlerine, özellikle de Bizans kültürüne ne gözle bakıldığının bir göstergesi olmuştu.

20 Agustos 1978 tarihli Milliyet Gazetesi haberi

20 Ağustos 1978 tarihli Milliyet Gazetesi haberi

Ayasofya Müzesi Müdürü Hadi Altay,

“Çok değerli eserler genellikle müzelerde sergilenmezler, bu eserlerin benzerl ikinci ya da üçüncü sınıf eserler müzelerde sergilenir. Bizde bulunan birkaç parça gerçek Bizans ikonası ise, hava koşullarından etkilenmeyecek havadar bir yerde korunmaktadır. Çalınan eserler, 19. Yüzyıl başlarında yapılmış, Bizans taklidi ikonalardır” ve

“ Çalınan ikonaların parasal değeri ise, sanıldığı kadar yüksek değildir. Tanesi 3 ya da 4 bin lira olan ikonalar antika meraklılarınca alıcı bulur ve iyimser ifade ile 30-40 bin lira arasında alıcı bulur” diye konuşurken;

21 Ağustos 1978 Milliyet Gazetesi haberi

Diğer taraftan Topkapı Sarayı Müzesi ve İstanbul Kültür Müdürü Sabahattin Batur da,

“ Kariye Müzesi’nden önceki gün çalınan ikonaların en eskisinin 1780 yıllarına ait olabileceğini” öne sürmüş ve

“Kariye Müzemizden çalınan ikonalar, Trabzon, Kayseri ve Adana’dan Rumlardan kalma yapıtlardır. Bunlar sadece bir deneme(!) amacıyla Kariye Müzesi’nde sergilenmişlerdir. Bizans dönemine ait aralarında hiçbir yapıt yoktur. Aynı zamanda bunlardan hiçbirinin büyük bir sanat değeri de yoktur. Bu ikonalardan bir basamak yukardakiler çarşıda satılmaktadır. Hatta bunların taklitleri de vardır” diye buyurmuştu!..

6 Temmuz 1973 tarihli Milliyet Sanat Dergisi’nde İkonalar Sergisi ile ilgili yazı

Söylenenler doğru bile olsa, iki Kültür sorumlusunun, sanki dünden bahseder gibi 19. Yüzyıl başı diyerek, veya Rumlardan kalan diyerek, deneme diyerek, en eskisi 1780 (198 yılı yeterince eski bulmuyor anlaşılan) diyerek, olaya bu kadar ucuz bakışlarla yaklaşmaları gerçekten insanın tüylerini diken diken ediyor... Üstelik bunlar 1978 modeller, bunların 2015 modelleri ise şu an iş başında, siz artık düşünün gerisini...